به کودکي که از تاريکي ميترسد چگونه کمک ميکنيد؟
چه ميکنيد تا بچهها به حرفهاي شما گوش بدهند؟
به کودکي که اسباببازياش را به بچههاي ديگر نميدهد، چگونه رفتار درست را آموزش ميدهيد؟
چگونه مرگ عزيزان را براي کودک توضيح ميدهيد؟
. .
دکتر آرتور روشن، رواندرمانگر و دانشآموختهي دانشگاه واترلوي کانادا، در کتاب خود به نام «قصهگويي»، به ارائه ديدگاهها و انديشههاي ويژهاش درباره قصهگويي و تمثيلخواني براي کودکان ميپردازد. او در اين کتاب به روشني آشکار ميسازد که چگونه ميتوان از قصه، داستان کودکانه، تمثيل و استعاره همچون روشي درماني و ابزاري تربيتي براي بسياري از مشکلات معمول خردسالان و کودکان بهره گرفت. مشکلاتي مانند پرخاشگري، شب ادراري، ناخن جويدن، مکيدن انگشت، ترس و . . همچنين چگونه ميتوان به کمک قصهگويي، فضيلتهايي همچون صبوري، بخشندگي، خودباوري، مشارکت و بسياري فضايل ديگر را به بچهها آموخت.
ساختار کتاب «قصهگويي»، به دو بخش کلي تقسيم شده است. در بخش نخست، «کودکان و قصهگويي»، نويسنده به ارائه ديدگاهها و سازوکارهاي قصهگويي و داستانسرايي پرداخته است. اين بخش پنج فصل دارد: در فصل اول، درباره سرشت انسان، چگونگي نگرش پيشينيان به پرورش کودک و اهميت آموزش در ايجاد اعتماد به نفس کودکان بحث شده است. در فصل دوم، تأثيرات داستان و قصه بر کودکان، بهرهگيري از تمثيل و استعاره در رواندرماني و معاني نمادها در افسانهها بررسي و تحليل شده است. بر همين پايه، در فصل سوم کتاب، دربارهي عناصر قصهگويي و آفرينش تمثيل گفتوگو شده است. در فصل چهارم، اصول ارتباط و چگونگي به کارگيري کودکان از زبان، شرح داده شده است تا والدين بهتر کودکان را درک کنند و فرايندهاي يادگيري ناخودآگاه آنها را آسان کنند. در اين فصل از کتاب، تمرينهاي سودمندي براي ترغيب بچهها در به کارگيري حواسشان ارائه شده است. همچنين مطالبي درباره نقاشي و نمايش عروسکي، به عنوان ابزارهايي نيرومند براي يادگيري کودک از مشکلات زندگي، آمده است. فصل پنجم، دربرگيرنده پاسخهاي کوتاه دکتر روشن به پارهاي از پرسشهاي خوانندگان دربارهي قصهگويي با رويکرد درمانگرانه است.
بخش دوم کتاب، بيشتر رويکردي عملي و کاربردي دارد و بر حوزههاي مشکلات ويژه کودکان متمرکز است. در اين بخش به خود موضوعات، يعني چالشهايي که امروزه پيش روي والدين و بچهها قرار دارد، پرداخته شده است. مشکلات عمومي دوران کودکي که بيشتر ريشه در ترس دارند و معمولا به شکل جسمي خود را نشان ميدهند.
فصل ششم، به چندين مشکل رايج دربارهي استرس، به ويژه آنهايي که با نشانههاي جسمي همراه هستند، همچون شب ادراري، ترس و نگراني، ناخن جويدن، انگشت مکيدن، استرس و مرگ، پرداخته شده است. نويسنده پس از توضيح کوتاهي درباره هر مشکل، نمونه يا نمونههايي از قصه و يا تمثيلي که ميتواند در بهبود آن مشکل ياريدهنده والدين باشد، همراه با گروه سني مناسب قصه، ارائه کرده است.
در فصل هفتم، داستانها و تمثيلهايي آورده شده است که ارتباط کودکان و سازگاري آنان با ديگران را بهبود ميبخشد و در دستيابي به فضايل اخلاقي ياريشان ميکند. بهبود پرخاشگري، رقابت با نوزاد جديد، مهرباني و شفقت، همکاري، سخاوت و بخشندگي، پيشداوري نکردن دربارهي ديگران از ظاهر آنان، راستگويي، تسلط بر خويشتن و احترام به بزرگترها فضائلي هستند که در کتاب درباره آنها بحث شده و قصهها و تمثيلهايي مرتبط با آن ارائه شده است.
در فصل پاياني کتاب نيز به داستانهايي براي تشويق رشد دروني کودکان، همچون رضايت خاطر و شادماني، خودباوري، بردباري و پشتکار، پرداخته شده است.
دکتر روشن، به سبب کاربردي بودن کتابش، به خوانندگان پيشنهاد ميکند، «چندين بار آن را بخوانيد و زير قسمتهاي مهم و لازم را خط بکشيد و تمرين کنيد تا حداکثر بهره را از آن ببريد.». اما نويسنده بيدرنگ «هشدار» ميدهد که هدف کتاب او آموزش خوانندگان کتاب در چگونگي درمان کودکان نيست، بلکه هدف آفرينش داستانها و تمثيلهاي آموزشي آن است که به کودکان در کنار آمدن با مشکلاتشان ياري رساند.
ميگويند روزي انيشتين با مادر کودکي روبهرو شد که از او درباره پسرش راهنمايي ميخواست. مادر گلايه ميکرد که پسرش در يادگيري درس علوم چندان موفق نيست. دانشمند بزرگ در پاسخ گفت:«برايش قصه بگوييد.» مادر با شگفتي گفت: ولي آقا! پسرم درس علومش خوب نيست. انيشتين پيشنهادش را تکرار کرد و گفت:«براي او قصه بگوييد.»
کتاب «قصهگويي: چگونه از داستان براي کمک به کودکان در رفع مشکلات زندگي بهره ببريم.» نوشته آرتور روشن، با برگردان بهزاد يزداني و مژگان عمادي با 216 صفحه را انتشارات جوانه رشد در سال 1385 منتشر کرده است.
درباره این سایت